«Хлусня смярдзіць так, што і „выводзіць на чыстую ваду“ ўжо няма неабходнасці». Беларусы расказалі, за што ненавідзяць 2022 год
27 снежня 2022 у 1672141680
«Зеркало»
2022-і для ўсіх быў, мякка кажучы, няпростым. І хоць ён ужо заканчваецца, мы ўсе будзем памятаць яго яшчэ доўга. «Люстэрка» спытала чытачоў, за што яны ненавідзяць гэты год. Паглядзіце, чым з намі і вамі падзяліліся беларусы - магчыма, іх словы вам вельмі адгукнуцца.
Таццяна, Мінск
Ненавіджу гэты год за пачуццё сораму, які адчуваю перад Украінай і нашымі палітвязнямі. За тое, што пачала адчуваць гэтае пачуццё - нянавісць. Вельмі берагла ўсё жыццё сваю душу. А цяпер нічога зрабіць з сабой не магу.
Дзяніс, Магілёў
23 снежня ў мяне памёр бацька. Вось за што я ненавіджу гэты год. Мне 29 гадоў, тата быў вельмі вясёлым і ўмеў любіць. Бацькі развяліся, калі мне было гадоў 10−12. Ён жыў з бабуляй. Кожны раз перад нашым з жонкай прыездам да іх у госці ён заходзіў у краму, каб купіць нам нешта. Гатовы быў усё аддаць. Цяпер я працую за мяжой і праз святы нават не змог трапіць на пахаванне, бо ўсе білеты на самалёты былі распрададзеныя. Калі я з'язджаў, ён казаў, што наступным разам паедзе са мной, каб зарабіць грошай і падарыць нам кватэру. А ў лютым ён мусіў стаць дзядулем.
Наста, Мінск
Ненавіджу гэты год за тое, што даводзіцца адчуваць сорам 24/7. Сорам за тое, што твая любімая краіна - суагрэсар у гэтай бессэнсоўнай вайне. У вайне, у якой гінуць такія ж людзі, як і мы. Сорамна і вельмі балюча, хоць я выдатна разумею, што мая краіна - суагрэсар не праз мяне, а праз чалавека, які ўтрымлівае ўладу ў сябе ў руках і для якога няма нічога святога. І кожны раз, калі чалавек, якога ты не выбіраў, робіць крок насустрач Расіі ці калі адбываюцца абстрэлы Украіны з Беларусі, ты ідзеш і выбачаешся перад сваімі знаёмымі ўкраінцамі.
Святлана, Мінск
За вайну і наступствы 2020-га. У мяне год таму дзед памёр, ветэран Вялікай Айчыннай, ваенны доктар. Добра, што не дажыў, не ўбачыў гэтай дзікасці… Я б не змагла яму растлумачыць тое, што адбываецца. Вайна перакрыла ўсё, але арышты працягваюцца. Краіна коціцца ў прорву. 2022-ы забіў надзею на будучыню. Ці бегчы, ці хавацца.
Алег, Гомель
Самым страшным у 2022 годзе было 24 лютага - пачатак нападу расійскіх войскаў на тэрыторыю Украіны з нашай шматпакутнай беларускай зямлі! І ў страшным сне не магло такое прысніцца! Увесну і ў пачатку лета спаць было немагчыма праз пастаянныя палёты над галовамі расійскай авіяцыі. Было жудаснае пачуццё віны, страху і бездапаможнасці. Сваякі ў Кіеве былі ў шоку: у іх у галаве ніяк не ўкладвалася, што рускія разбіваюць гарады і вёскі Украіны, а Германія дапамагае перамагчы. Калі б усталі нашыя бацькі і дзяды, што адваявалі свабоду ў 1945 годзе, яны б звар'яцелі.
Сяргей, Мінск
24−28 лютага - як адзін бясконцы дзень. Страшна было засынаць: раптам прачнешся, а там нешта яшчэ здарылася. Сябры з Харкава пісалі: ракеты ляцяць ад вас. І я быў гатовы скрозь зямлю праваліцца.
Аляксей, Варшава
Страціў шмат сваякоў і сяброў з Кіева і Харкава - па родных трапіў снарад (чарговы «стратэгічны хлеў» быў знішчаны), а сябры загінулі на фронце. Давялося пераехаць у Польшчу, пакінуць у Мінску бізнес з добрымі даходамі нават па мерках Еўропы (4000−5500 еўра ў месяц).
Дакаціўся да таго, што не магу знайсці нармальную працу ў Варшаве, а на адкрыццё справы тут няма фінансаў, бо ўсе зберажэнні пайшлі на закрыццё крэдытаў і пераезд.
Адзіны пазітыўны момант сёлета - сустрэў жонку, якая дапамагала спраўляцца з цяжкасцямі.
Уладзіслаў, Бабруйск
Ненавіджу 2022-і за тое, што ад майго пацыфізму (ён патроху згасаў з 2020-га) і следу не засталося. Ніколі не думаў, што столькі злосці і нянавісці магу адчуваць. Нельга мяняцца ў горшы бок - толькі гэтая думка і кантралюе галаву.
Андрэй, Мінск
Гэты год я ненавіджу за тое, што любімая краіна проста выплёўвае мяне. Разумныя і прадпрымальныя тут больш не патрэбныя. Усе разбягаюцца хто куды. Мінск стаў шэрай і бяздушнай гарой бетону і жалеза.
Альфрэд, Катавіцэ
Для мяне гэта быў год бяздзейнасці і пракрастынацыі, які можна проста выкінуць з жыцця - і нічога не зменіцца. Бяздарна і бессэнсоўна пражыты час. Часткова (не апраўдваючы сябе, толькі часткова) прычынай паслужыла сітуацыя ў краіне: аўра страху і няўпэўненасці ў заўтрашнім дні, стагнацыя і спад ва ўсіх сферах жыцця, адсутнасць руху і развіцця хоць чагосьці. Тры тыдні таму я з'ехаў з Беларусі ў Польшчу.
У мяне змянілася стаўленне да суграмадзян. Не да кожнага асобна, а агулам, як да нацыі. Сёлета канчаткова адкрыліся вочы на размеркаванне намераў і памкненняў насельніцтва. На жаль, выходзіць так, што большая частка прытрымліваецца прынцыпу «мая хата з краю» і думае толькі пра сваё надзённае. І іх няма за што вінаваціць - гэта нармальна, напэўна. Як мінімум пацвярджае тэорыю Маслоу.
Але чыста індывідуальна вельмі горка разумець, што ў большасці няма ўсведамлення «я - беларус» і разумення, навошта наогул быць беларусам. Такія арэлі: 2020 год - душэўны ўздым ад неверагоднай прыгажосці людзей, якія выйшлі на вуліцы, і эмацыйнае балота цяпер.
Вікторыя, Тбілісі
Я пяць з паловай гадоў вучылася ў медыцынскім, але прапрацавала ўсяго два месяцы, потым пачалася вайна, і мы ўцяклі. Зрабілі гэта, бо баяліся, што Беларусь пасля зменаў у Канстытуцыі ўступіць у вайну і муж трапіць пад мабілізацыю, а я ваеннаабавязаная як медык. У выніку чужая краіна, боль эмігранта не па сваёй волі і гэтак далей. Я страціла веру ў тое, што мае намаганні могуць скончыцца чымсьці добрым.
Алена, Маладзечна
Гэты год, напэўна, самы багаты на негатыўныя падзеі ў жыцці нашай сям'і. Яшчэ 2 студзеня брат трапіў у ДТЗ на сваёй жа вуліцы. Потым было некалькі дробных, але непрыемных паломак аўто, якія патрабуюць эвакуатара і не надта танных запчастак.
У канцы верасня - зноў ДТЗ (дзякуй Богу, усе жывыя). На фоне перажыванняў у мамы здарыўся цяжкі інсульт… І, здаецца, і гэта перажылі, але другі інсульт не змусіў сябе доўга чакаць. Маме ўжо 78 гадоў, яна малалетняя зняволеная канцлагера, але нават гэты факт не дапамагае дабіцца праходжання годнай рэабілітацыі.
Аляксандра, Бабруйск
За вайну ва Украіне. Мала таго што каханы застаўся там і не можа выехаць - ён украінец, лічыцца ваеннаабавязаным, ды і не хоча з'язджаць: гэта яго краіна, - дык яшчэ і давялося звольніцца: пасля лютаўскіх падзей Міністэрства адукацыі пачало адразу праводзіць палітыку «ўкраінцы нам не браты».
Да гэтага часу перад вачыма план-канспект урока з Нацыянальнага адукацыйнага партала, дзе расказвалася, што ўкраінскія паліцаі разам з нямецкімі захопнікамі расстрэльвалі беларускіх партызан. Канспект выкінула, з дзецьмі правяла іншае мерапрыемства. Доўга пасля гэтага прапрацаваць не змагла - не вытрымала і звольнілася.
Алеся, Орша
Гэты год я б назвала расчараваннем. Падзеі адкрылі для мяне людзей вакол, прычым не самых далёкіх. Як лакмусавая паперка, паказалі, хто чаго варты. Я не была гатовая даведацца, што асяродку ўсё роўна, што гінуць людзі ў суседняй краіне…
Ад некаторых было нечакана пачуць, што яны не супраць вайны! Мой горад знаходзіцца на мяжы з Расіяй, і хтосьці працуе ў Маскве, Смаленску. Ім усё роўна, дзе будзе краіна, толькі б плацілі грошы…
Юлія, Варшава
За дэпрэсію і самоту. Мой 2022-і пачаўся з пераезду ва Украіну. Там я пачала «новае жыццё», хадзіла на курсы ўкраінскай і рабіла дакументы, каб пачаць працаваць. Пачала сустракацца з хлопцам з Польшчы і жыць на дзве краіны. Перад вайной ён прапанаваў пераехаць да яго ў краіну. Жылі разам у Варшаве, будавалі планы на будучыню. Але ў лістападзе мы рассталіся. Мне расстанне далося вельмі складана, я звалілася ў дэпрэсію, п'ю антыдэпрэсанты. Цяпер маё жыццё - дом-праца-дом. Я засталася ў Польшчы адна. Нават не ведаю, дзе і з кім буду святкаваць Новы год.
Аляксандр, Мінск
Замест нянавісці гэты год прынёс тое, чаго я так доўга чакаў, - чысціню бачання. Зло цяпер не ўдаецца разбавіць да бясчуласці. Хлусня смярдзіць так, што і «выводзіць на чыстую ваду» ўжо няма неабходнасці. Шэрае амаль знікла, пакінуўшы толькі полюсы - чорнае і белае. Наспелыя ўтопіі пачалі паўтараць літаратурныя прататыпы, скочваючыся ў змрок і брыдоту. У гэты свет нібы дадалі кроплю рэактыву, і ўсё нечалавечае раптам выпала ў асадак, дазволіўшы глядзець і бачыць далей.
Адначасова стала зразумела, хто «чалавек» і хто «свіння». Першае суцяшае, другое дазваляе не ўдзельнічаць у «свінстве», напрыклад, аддаляючыся ад такіх. Нянавісць - яна ёсць, вядома, але новая надзея не дае ў ёй захлынуцца. Шкада, што гэтымі новымі гарызонтамі ўжо не змогуць скарыстацца нявінна забітыя.
Артур, Торунь
2022 год даў мне зразумець, наколькі крохкі свет вакол нас і наколькі хутка можа мяняцца рэальнасць. Галоўным узрушэннем стала вайна ва Украіне. Я быў шакаваны гэтым жахам і тым, што з тэрыторыі маёй краіны ляцелі расійскія ракеты і ішлі войскі. Я зразумеў, што гэта яшчэ і вайна нашых поглядаў і светапоглядаў. Гэта стала чарговым пацверджаннем, што таталітарызм, канцэнтрацыя ўлады, адсутнасць дэмакратыі і апалітычнасць вядуць да смерці і разбурэння.
Гэтыя думкі прыйшлі да мяне ў 2020-м пасля кашмару, які разгарнуўся на маёй Радзіме. Цяпер я мацней усвядоміў маштаб нязменнасці ўлады, адсутнасці інстытутаў і здушанай грамадзянскай супольнасці. Яшчэ страх выклікае пагроза поўнай страты суверэнітэту на фоне цеснай інтэграцыі з Расіяй.
Але ўсё ж чарговым разам пераканаўся, што беларусы - выдатныя людзі. Яны гатовыя дапамагаць тым, хто жыве ў нястачы, выходзіць на пратэст і працягваць праваабарончую дзейнасць пад пагрозай максімальных рэпрэсій, абараняць Украіну цаной уласнага жыцця і проста захоўваць чалавечнасць унутры сябе. І яшчэ хачу адзначыць шчасце, калі Алесь Бяляцкі атрымаў Нобелеўскую прэмію.
Мне 20, і я як прадстаўнік моладзі хачу вынесці ўсе ўрокі гэтага часу, каб нічога падобнага не адбылося ў свабоднай Беларусі, якую ўсім нам яшчэ трэба будзе будаваць.